Ondanks jarenlang onderzoek zijn er vogelsoorten waarvan bepaalde aspecten van hun gedrag nog steeds weinig onderzocht zijn. Zo is de manier waarop ze hun uitwerpselen in open zee kwijtraken aan de wetenschap voorbijgegaan. Nu heeft een groep onderzoekers dankzij observaties in zeekolonies zeer interessante gegevens onthuld.
Dit onderzoek, dat interessant kan zijn voor liefhebbers van biologie, beschrijft een repetitief patroon dat niet door toeval wordt bepaald, maar door een dynamiek die nauw verband houdt met de efficiëntie van het vliegen en de verdeling van voedingsstoffen.
Welke vogels poepen alleen tijdens het vliegen?
De bevinding, geregistreerd in Current Biology, werd gedaan op afgelegen eilanden van Japan, waar wetenschappers grijze stormvogels (Calonectris leucomelas) observeerden. Deze vogels laten hun uitwerpselen niet vallen terwijl ze op het water drijven, maar doen dat tijdens de vlucht.
Het onderzoek documenteerde dat dit gedrag elke vier tot tien minuten voorkomt, waardoor de dieren hun verenkleed schoon kunnen houden en tegelijkertijd voedingsstoffen in de open zee kunnen verspreiden.
Het team van de Universiteit van Tokio, onder leiding van Leo Uesaka, was aanvankelijk niet van plan om dit aspect te bestuderen. De oorspronkelijke focus lag op het analyseren van hoe deze vogels over het wateroppervlak renden om te gaan vliegen.
Bij het bekijken van de opnames merkten de onderzoekers echter een constant patroon op: de vogels poepten met een verrassende frequentie. Wat anekdotisch leek, bleek uiteindelijk cruciaal te zijn voor het begrijpen van hun rol in de mariene ecologie.
Waarom is dit gedrag “goed” voor de zee?
De uitwerpselen van zeevogels zijn rijk aan stikstof en fosfor, elementen die essentieel zijn voor de ontwikkeling van fytoplankton en andere microscopische levensvormen. Hoewel deze guano op het land van oudsher als meststof wordt gebruikt, is het effect ervan op de oceaan minder onderzocht.
De studie geeft aan dat soorten zoals stormvogels, met populaties van meer dan 400 miljoen individuen, een aanzienlijke hoeveelheid voedingsstoffen vrijgeven in gebieden ver van de kust.
Dit proces kan de productiviteit van de open oceaan in stand houden en doet denken aan het fenomeen dat bekend staat als de ‘walvisbom’, waarbij walvisachtigen voedingsstoffen recyclen via hun uitwerpselen.
Zo wordt wat op het eerste gezicht gewoon afval lijkt, een belangrijke bron voor het evenwicht in de mariene voedselketens. Deze dynamiek laat zien hoe het gedrag van miljoenen vogels van invloed is op de beschikbaarheid van essentiële voedingsstoffen voor aquatische ecosystemen.
Welke technologie hebben jullie gebruikt om deze vogels te volgen?
Om de hypothese te testen, plaatsten de onderzoekers minuscule camera’s op 15 individuen van de soort. De apparaten, ter grootte van een gum, registreerden bijna 200 gebeurtenissen. In de meeste gevallen werden de vogels direct na het opstijgen lichter, en sommige stegen zelfs op om hun afval te lozen en keerden onmiddellijk terug naar het water.
Uit de resultaten bleek dat vrijwel alle uitscheidingen in de lucht plaatsvonden, met slechts één uitzondering boven het zeeoppervlak.
Dit detail wijst erop dat het gedrag niet toevallig is: de vogels lijken te vermijden om afval te lozen terwijl ze drijven. Mogelijke redenen hiervoor zijn het onderhoud van de veren, het verminderen van het risico op ziekteverwekkers en het mogelijke aerodynamische voordeel van vliegen met minder ballast.
Bovendien werd vastgesteld dat elk exemplaar ongeveer 30 gram uitwerpselen per uur uitbraakte, wat meer dan 5% van hun lichaamsgewicht vertegenwoordigt. Dat verlies draagt bij tot een optimalisering van het glijden, een essentiële vaardigheid voor vogels met lange, smalle vleugels zoals stormvogels.
Ecologische en sanitaire implicaties
De impact van deze gewoonte reikt verder dan alleen aerodynamica. De miljoenen vogels die in oceanen en langs kusten leven, verspreiden grote hoeveelheden voedingsstoffen die, wanneer ze zich ophopen, de samenstelling van hele ecosystemen kunnen veranderen. Guano op volle zee kan de productiviteit stimuleren in gebieden ver van broedkolonies, waar voedingsstoffen schaars zijn.
De studie benadrukt echter ook een gezondheidsaspect. Vogeluitwerpselen kunnen ziekteverwekkers zoals vogelgriep overbrengen. Wanneer ze in gebieden vallen waar meerdere soorten vogels foerageren, kunnen ze de overdracht van ziekten tussen verschillende kolonies en soorten vergemakkelijken.
Voor onderzoekers bevestigt deze bevinding de noodzaak om verder te bestuderen hoe de fysiologische gewoonten van vogels verband houden met mariene ecologie en epidemiologie. Uesaka kondigde aan dat er in de toekomst studies met langere camerabeelden en gps-systemen gepland zijn om de punten met de grootste concentratie uitwerpselen in de oceaan in kaart te brengen.
Het is dus geen onbelangrijk detail: de manier waarop deze soorten poepen zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot het begrijpen van de productiviteit en gezondheid van de oceanen.
