Het is zo groot als een continent en doet alle alarmbellen rinkelen vanwege de uitstoot van broeikasgassen. En het is niet door de mens veroorzaakt. Vijftien jaar geleden was het een zeldzaamheid die beperkt bleef tot de Zargassosee, midden in de Atlantische Oceaan. Vandaag de dag is het een oceaanfenomeen van kolossale afmetingen. In mei 2025 registreerden satellieten 37,5 miljoen ton pelagisch zeegras dat een ononderbroken strook van 8.850 kilometer vormde vanaf de kust van West-Afrika tot aan de Golf van Mexico, meer dan twee keer de breedte van het vasteland van de Verenigde Staten.
Deze Grote Atlantische Sargassozone (GASB), gedocumenteerd in een studie gepubliceerd in het tijdschrift Harmful Algae, vormt een ongekende ecologische en economische uitdaging. Het onderzoek, geleid door het Harbor Branch Oceanographic Institute van de Florida Atlantic University, analyseert vier decennia aan satellietgegevens, veldmetingen en chemische analyses en concludeert dat de proliferatie sinds 2011 bijna elk jaar toeneemt.
Met deze benadering hebben de onderzoekers een radicale verandering in de bronnen van voedingsstoffen en dus in de uitstoot die ze produceren, vastgesteld. Tussen 1980 en 2020 is het stikstofgehalte in het weefsel van deze algen met 55 % toegenomen, terwijl de stikstof/fosforverhouding met 50 % is gestegen. Deze verrijking is niet alleen het gevolg van oceaanprocessen, maar ook van landbouwafvloeiingen, afvalwater en atmosferische afzettingen. De Amazone speelt een sleutelrol in dit proces: de overstromingen brengen voedingsstoffen aan die de groei stimuleren, terwijl de proliferatie afneemt in tijden van droogte.
Deze plantenmassa’s worden door Atlantische stromingen zoals de Golfstroom meegevoerd naar de Golf van Mexico, waar in 2004-2005 al massale strandingen werden geregistreerd. In 1991 dwongen ze zelfs een tijdelijke sluiting van een kerncentrale in Florida af.
Van ecologische bondgenoot tot wereldwijde bedreiging
Hoewel sargassum door de NOAA wordt erkend als een essentiële habitat voor meer dan honderd mariene soorten, heeft een overdaad ervan een verwoestend effect. Wanneer het de kust bereikt, ontbindt het en komt er giftig waterstofsulfide vrij, verstikt het stranden en riffen, creëert het dode zones en stoot het methaan en broeikasgassen uit die de klimaatcrisis verergeren. Voor kustgemeenschappen betekent het bovendien miljoenen aan schoonmaakkosten en een directe klap voor het toerisme.
Gezien deze uitbreiding is, zoals de auteurs van de studie eisen, internationale samenwerking, nauwkeurigere voorspellingsmodellen en beleid om de afvloeiing van nutriënten te verminderen, nodig.
Voorlopig is de Grote Atlantische Sargassozone een ongekend fenomeen, waarvan de ecologische en sociaaleconomische impact nog wordt geëvalueerd, maar dat zich nu al aandient als een belangrijke uitdaging voor het beheer van de oceanen in de komende decennia.
