Oostenrijk, Nederland en Finland hebben de nieuwe waarschuwing van de Europese Centrale Bank (ECB) al overgenomen. Volgens de instelling moet elk gezin een bepaald bedrag aan contant geld sparen om minstens 72 uur te kunnen overleven zonder gebruik te maken van een bankkaart. Het gaat om een nieuwe maatregel die Europese burgers moet helpen in geval van een crisis in de eurozone.
Het aanbevolen bedrag, gebaseerd op onderzoek van economen Francesca Faella en Alejandro Zamora-Pérez, ligt tussen de 70 en 100 euro per gezinslid. De ECB benadrukt ook dat contant geld “een essentieel onderdeel blijft van de nationale crisisvoorbereiding”, aldus de website van Open. In noodsituaties garandeert het gebruik van bankbiljetten niet alleen de veerkracht van mensen, maar ook van het hele economische systeem.
Het thuis bewaren van vergelijkbare hoeveelheden contant geld kan ook een psychologische factor van stabiliteit zijn. Volgens de instelling biedt het tastbare karakter ervan comfort en controle, een onmiddellijke reddingsboei en privacy bij transacties. Deze interesse in het gebruik ervan kan worden ondermijnd door het gemak van bankkaarten, maar in noodsituaties wordt het gebruik van bankbiljetten aantrekkelijker dan ooit.
Miljarden euro’s aan contant geld
De grote nationale stroomstoring die Spanje enkele maanden geleden trof, is onderzocht door de ECB als voorbeeld van het gebruik van contant geld. Een moment van crisis en onzekerheid dat het gebruik van bankkaarten en digitale betalingen onmogelijk maakte. In deze situatie nam het gebruik van bankbiljetten een hoge vlucht en daarmee ook de aantrekkelijkheid ervan.
Andere voorbeelden die de instelling noemt, zijn de crisis rond de Griekse staatsschuld en de oorlog in Oekraïne. In Griekenland maakten de burgers tijdens periodes van grote financiële en politieke spanning ernstige momenten van paniek bij de banken mee. In Oekraïne hebben de burgers met de Russische invasie hun toevlucht genomen tot het gebruik van contant geld als overlevingsmaatregel.
Het bekendste geval op wereldschaal is de COVID-19-pandemie. De onzekere tijden hebben miljoenen gezinnen ertoe aangezet bankbiljetten te hamsteren. Volgens de ECB is de cumulatieve netto-uitgifte van bankbiljetten eind 2020, het jaar waarin de pandemie in Spanje begon, met meer dan 140 miljard euro gestegen. Met de Russische invasie in Oekraïne bereikte de uitgifte van bankbiljetten in februari 2022, aan het begin van het conflict, 80 miljoen euro per dag.
Maatregelen in Europa
Landen als Finland hebben maatregelen genomen om het gebruik van contant geld in crisissituaties te kunnen garanderen. Daartoe heeft het land overwogen om storingsvrije geldautomaten te installeren. Op die manier kunnen Finse burgers zonder problemen aan contant geld komen als dat nodig is, zelfs als er in het hele land geen elektriciteit is.
De Nationale Bank van Oostenrijk heeft zich ook aangesloten bij het stimuleringsbeleid voor het gebruik van bankbiljetten en heeft aangekondigd dat zij van plan is om rechtstreeks een dienst voor de distributie van contant geld voor haar burgers te beheren, een unieke maatregel in de eurozone. Nederland heeft het aanleggen van nationale reserves aan bankbiljetten opgenomen in zijn maatregelen voor civiele bescherming.
Nadat de ECB het belang van bankbiljettenreserves heeft benadrukt, waarschuwt de studie die in het Economisch Bulletin is gepubliceerd voor het risico van een geleidelijke afname van het aantal bankfilialen en geldautomaten in de eurozone. Een afname die de algemene toegang tot contant geld voor Europese burgers in hun eigen land ernstig zou kunnen bemoeilijken.
